عناصر غالب بلاغی در طنزهای دیوان خروس‌لاری

طنز، انتقاد غیرمستقیم‌ از پلیدیها و کجرویهای جامعه‌ با بیانی خنده‌آور است و هدف آن، اصلاح پلشتی‌ها و تهذیب عیوب. آن‌را تصویر هنری اجتماع نقیضین و یا ضدین‌ دانسته‌اند، با دو ارزش اجتماعی و ادبی که مکمل یکدیگرند. ارزش‌ ادبی طنز، زاده عناصر بلاغی خاص و کاربرد آنها با شگردهای ویژه‌ است. این مقاله‌ به روش آماری و توصیفی به بررسی این عناصر و شگردها در طنزهای دیوان خروس‌‌لاری پرداخته است.کنایه‌ شاخصه اصلی طنزهای اجتماعی و سیاسی دیوان مذکور است که بدان صبغه مردمی بخشیده‌ است، اما تشبیه‌ با وجه‌شبه دوگانه؛ یعنی حقیقی و کنایی، شاخصه دوم طنز‌های اجتماعی است و نماد یا سمبل، شاخصه دوم طنزهای سیاسی. علت این رویکرد نیز آزادی نسبی طنزپرداز در تنوع تصویرسازی آماج و مفاهیم طنز‌های اجتماعی و محدودیت‌ شدید و ممنوعیت سیاسی او در تصویرگری‌های استهزاآمیز آماج‌ طنز‌های سیاسی است. استعاره‌ و مجاز به علاقه تضاد، عناصری هستند که در طنز‌های سیاسی و اجتماعی به اشکال کم‌رنگ‌تری نمود پیدا کرده‌اند و اغراق از عناصری است‌که صور مختلف خیال از آن مایه‌ گرفته است.